Berê, di her maleke Êzidî de kasêt (șerît) hebûne. Bi hezaran stran û çîrokên zargotinî dihewandin. Xelkê kasêtên wisa bi diyarî didane hev û du. Di wan kasêtan da ne bi tenê mûzîka gelêrî dihat parastin, belkû her wisa bîranînên civînên wan û evîndariya wan ji hev û du re. Tomaran pêkanînên çandî û giyanî yên Êzidiyan vedijandin. Wan kasêtan toreke hevbeş ava dikir ku kevneșopên temamiya civaka Êzidî dihewandin. Li pêvajoya komkujiya Êzidiyan li sala 2014ê, Da‘ișê hewl da van tomarên xwemalî -- û tevî wan bermayîyên kevneșopî yên din jî -- ji holê rake, ji ber ku wan baș zanîbû ku parvekirina hunerê û dîrokê, civaka Êzdî bihêztir dikir.

Fehedê Herbo yê mûzîkjen, birêkxer û dîroknasê civaka Êzidî nehișt ku Da‘iș bi serkeve. Piştî ku ji komkujiya Êzidîyan felitî,  Fehed vegerya cih û warê xwe Şingalê (ku bi ‘Erebî dibêjnê Sincar سنجار) û dest bi lêgerînekê kir di nav kavilên civaka xwe da.  Di heyama deh salan da,  wî û birayê wî  ji xaniyên hilweşandî nêzîkî 500 kasêt rizgar kirine, ku stran û serpêhatiyên malbatên qetilkirî dihewînin.

Ev belgeyên giranbiha niha di bin parastina Fehed de ne, û ew dixwaze piștrast bibe ku êdî kes nekaribe wan û naveroka wan ji Êzidiyên Șingalê bistîne. Bi hevkariya MiC, Fehed û pispora arșîvan Rênas Babekir dê bi hev re van kasêtên rizgarkirî dîjîtalize bikin û katalog bikin. Piștî hingê, ev tomar dê derbas bin di pêvajoya saxberkirinê de,  da ku ev dengên winda careke din werin çakirin. MiC jî dê van tomaran liser malpera xwe wekî arșîveke dîjîtal bihewîne û bi vî rengî ew dê bêbedel berdest bin bo guhdaran li seranserê cîhanê.

Em ê herwisa wan tomarên dengî yên jinûveavakirî veguherînin CDyan, û wan bê beramber vegerînin komelgeha Êzidiyên Șingalê, da ku kesên bê înterneta xweragir jî bikarin bi ewlemendî fêr bibin ji devê bapîrên xwe yên ku ji vê dinyayê bar kirine. Zêdebarî vê, beşeke bijarte ji vê koleksiyona tomara muzîkal dê berdest be bo kirîna bi rêya kompanyaya MiC.

Herçende, ev karê hanê bi serê xwe projeyeke yekcar giring e, ew tenê beşekê çareser dike ji pirsgirêkên ku Fehed rûbirû ye.  Fehed cihek nîne ku bikaribe van kasetên heyî bi ewlehî lê biparêze, kasetên nû ji endamên komelgehê wergire, û wan jinûve belav bike di nav guhdarên deverê de. Wekî ku Fehed dibêje, dîjîtalizekirina kasêtan tenê heta astekê dikare kevneşopiya devkî ya Êzidiyan biparêze. Lewma pêwist e ku rêyek were dîtin ku ev proje berdewam xizmetê bike bo nifşên nû yên Êzidiyên Şingalê.

Bi vê mebestê, Fehed dixwaze "Mala Dengbêjan" damezrîne wekî arșîv, kitêbxane, û navendeke komeleyî. Ev mal dê wan kasêtên Êzidiyan bihewîne û xelekeyeke bi hêz damezrîne bo kevneşopî ya devkî ya ku di bin metirsiya windabûnê da ye. Li vê mala ku dê bi şêwaza Ezdayî were avakirin gel dê careke din bikaribe bicive, guh bide tomarên kevin, tomarên nû çêbike, û ji hevûdu fêr bibe. Ew dê bibe maleke mayînde bo kasêtan û navendeke berhemdar bo projeyên nû. Zêdebarî alîkariya parastin û dîjîtalizekirina kasetan, MiC dê herwisa, piștgiriyê dabîn bike, da ku Fehed û Rênas erkê xwe yê damezrandina arșîva komeleyî û navenda çandeyî bi cih bînin.

Ka Em Rêveberên Projeyê Nas Bikin

Fehedê Herbo mûzîkjen û dîroknasê devkî ye, û her wisa yek ji damezrînerên Enstîtûya Mîrzo ya Mûzîkê ye li Șingalê (Sincarê).  Niha, li Zankoya Emrîkî li Silêmaniyê xwendekarekî bakeloriya ye di beșa Wêjeya Îngilîzî da; herwisa, ew helgirê bawernameyeke mûzîkê ye  ji Akademiya Hunerê li Qamișloyê.  Fehed, bi dilûcan girêdayî pratîkên çandî û giyanî yên Êzidiyan e, ku tê de kevneşopiyên devkî cihekî navendî digire. Wî hemî keda xwe terxan kiriye ji bo parastina stran, çîrok û rêûrismên ku ji nifşên berê ve hatine veguhastin lê îro di bin metirsiya windabûnê de ne. Bi rêya tomarên meydanî, wergêr û șanogeriyê, wî mîrata devkî belge kiriye û vejandiye wekî rêbazek ji bo dermankirin, berxwedan û qayîmkirina nasnameya komeleya xwe ji ber derencamên qira Êzidiyan. Projeyên wî mûzîk, bîranîn û çalakiyên siyasî digihînin hev; û xwe gihandine guhdaran li seranserê Iraq, Ewropa û deverên wêvetir.

Rênas Babekir nivîskar, arşîvkar, û fîlmçêker e ku bi parastina kelepûrê çandî ve mijûl e. Ew di navbera Kurdistanê, ‘Îraqê û Brîtanyayê de jî tê û diçe. Xebata wê war û formatên cuda digire nav xwe, û balê dikişîne ser hevkariya li gel komeleyan, bi taybet komeleyên ku dîrok û dengên wan hatine paşguh kirin an jî bi zanebûn hatine birrîn. Armanca wê ew e ku bi rêya dîroka devkî, xebatên arşîvê û fîlman û hafizaya çandî belge bike, biparêze, û jinûve-bide jiyankirin. Xebatên wê dê ji serpêhatiyên mirovan, zanyariyên navbera-nifşan û çavdêriya komeleyê pêk bên. Projeyên wê rê daye hevkariya di navbera mozexane, saziyên arşîvê û rêxistinên sivîl wekî Bernameya Zanîna Materyal ya di Metirsiyê de li Mozexaneya Brîtanî, Mozexaneya Pitt Rivers û Bingehê Jîn yê Arşîvkirinê li Silêmaniyê.